Odniesienie różnie rozumianego sukcesu wymaga świadomości, kontroli i zarządzania własnymi emocjami, a także świadomości i zrozumienia dla innych osób. Każdy powinien wykorzystywać myślenie do zarządzania swoimi emocjami zanim podejmie działanie. Nawiązując do tego inteligencja emocjonalna obejmuje dwa typy inteligencji: (1) rozumienie samego siebie, swoich celów, intencji, reakcji i zachowań; (2) rozumienie innych i ich uczuć. Znany amerykański autorytet z zakresu psychologii Howard Gardner, w wyniku badań przeprowadzonych w latach osiemdziesiątych XX wieku, nad różnymi rodzajami inteligencji (Teoria Wielorakich Inteligencji stworzona w 1983 roku), określił te dwa typy inteligencji jako inteligencję intrapersonalną - inteligentne dostrzeganie tego, co dzieje się wewnątrz nas i odpowiednie reagowanie na to, świat postrzegany przez pryzmat własnej osoby, osoba taka lubi pracować samodzielnie, zna i wykorzystuje swoje mocne strony, buduje wewnętrzną motywację, poszukuje odpowiedzi na trudne pytania, samodzielnie wyznacza i jasno precyzuje własne cele, lubi samotność, jest osobą zaradną, niezależną, umie wyrażać swoje uczucia, lubi sama decydować o sobie; oraz inteligencję interpersonalną - inteligentne dostrzeganie tego, co dzieje się wewnątrz innych ludzi oraz pomiędzy nimi i odpowiednie reagowanie na to, świat postrzegany przez pryzmat drugiego człowieka, lubi oraz potrafi pracować w grupie, łatwo nawiązuje kontakty społeczne, ma zdolności przywódcze, jest osobą komunikatywną, potrafi słuchać innych, zachowuje asertywność przy nieporozumieniach, jest osobą lubianą przez otoczenie, dba o dobre relacje z innymi, jest osobą empatyczną, wczuwa się w sytuacje i problemy innych, ma zdolności do rozwiązywania konfliktów.
Podstawę inteligencji emocjonalnej (IE) stanowi pięć najważniejszych zasad:
(a) IE nie jest jednorodna, lecz stanowi kompozycję nastawień, uczuć i myśli, a także wynikających z nich działań, inteligencji emocjonalnej nie można określić za pomocą pojedynczego wykresu. W odróżnieniu od ilorazu inteligencji (IQ), nie jest możliwe określenie czyjejś IE w formie liczby, ponieważ jest ona wynikiem złożonego połączenia wzajemnie powiązanych ze sobą nastawień, uczuć i nawyków;
(b) IE warunkuje wydajność działań, połączenie IE z wydajnością można wyrazić za pomocą wzoru Gallweya - W [wydajność] = p [potencjał] - z [zakłócenia]. Timothy Gallwey napisał książkę - Wewnętrzna gra: Tenis, Trening mentalny w sporcie i życiu, w której opisał nazwaną przez siebie wewnętrzną grę pomiędzy Ja1 jako część umysłu, który myśli i krytykuje oraz Ja2 odpowiedzialną za działanie. Wewnętrzna gra dotyczy mentalnego podejścia do naszych działań na podstawie doświadczenie wewnętrznej harmonii umysłu i ciała. Książka jest bardzo ciekawa, podaję ją w bibliografii, jak kogoś interesują tego typu problemy dotyczące naszego mózgu to polecam;
(c) IE może być mierzona, za pomocą samooceny i oceny 360 stopni.
Dobrym narzędziem do pomiaru IE może być pomiar połączenia nastawień i nawyków za pomocą wymiernych skal IE opracowanych przez Tima Sparrowa i Jo Maddocksa. Poniżej przedstawiam krótki opis znaczenia każdej ze skal.
1. Szacunek dla samego siebie, lub poczucie własnej wartości - Jak wysoko cenimy siebie jako osobę? Szacunek tego typu opiera się na tym kim jesteśmy, nie zaś na tym, co robimy. Ludzie często skupiają się na tym, co osiągnęli lub co posiadają, zamiast na tym, kim są.
2. Szacunek dla innych - Jak wysoko cenimy innych ludzi, niezależnie od tego, co robią? Jak często oceniamy inne osoby na podstawie swoich wartości? Można konstruktywnie krytykować zachowanie innych osób, lecz osądzanie ich jako osób jest niedopuszczalne.
3. Świadomość samego siebie - Jaki jest nasz kontakt z własną intuicją i uczuciami? Jak dobrze umiemy słuchać sygnałów, które wysyła nasze ciało? Setki razy w ciągu dnia mózg emocjonalny komunikuje się z człowiekiem za pomocą uczuć. Ludzie o niskiej świadomości samych siebie często nie dostrzegają tych sygnałów lub nie wyciągają z nich żadnych wniosków.
4. Świadomość innych - Jak dobrze umiemy odczytywać stany emocjonalne innych ludzi? Jak dobrze rozumiemy niewerbalne wskazówki, dzięki którym możemy poznać, co czują? Czy regularnie okazujemy empatię innym osobom i naprawdę słuchamy tego, co do nas mówią?
5.Zarządzanie samym sobą - Jak szybko udaje nam się pogodzić z tym, że coś nam się nie udało? Każdy z nas doświadcza w życiu negatywnych doznań, które wywołują negatywne emocje. Doznania te mogą się różnić pod względem wagi, odporność emocjonalna polega na efektywnym wyjściu z takich różnorodnych sytuacji i zmianie negatywnych nastawień, myśli i emocji w bardziej pozytywne.
6. Siła osobista - Do jakiego stopnia jesteśmy w stanie przejąć kontrolę nad swoim życiem i uważać siebie za odpowiedzialnego za swoje działania? Przeciwieństwem siły osobistej jest postrzeganie siebie w roli ofiary zawsze obwiniającej innych ludzi lub inne zdarzenia o własne porażki.
7. Dążenie do celów - Jak wyraźnie wyznaczamy sobie cele? W jakim stopniu nasze nastawienia, przekonania i działania przybliżają nas do osiągnięcia tych celów? Czy regularnie odwlekamy wszelkie działania, szukamy wymówek lub poświęcamy swój czas działaniom, które nie przybliżają nas do osiągnięcia celu?
8. Elastyczność - Zmiana jest nieuniknionym elementem życia. Każdy regularnie doświadcza zmian w życiu zawodowym i osobistym. Elastyczność sprowadza się do tego, w jakim stopniu możemy przystosować nasze myśli, nastawienia i zachowania do zachodzących zmian. Postrzegamy zmianę jako szansę na stworzenie czegoś nowego i lepszego zamiast opierać się jej i wiecznie próbować zachować istniejący stan rzeczy.
9. Więź z samym sobą - Jak dobrze nawiązujemy bliskie więzi z innymi ludźmi, dzięki otwartości i szczerości w zakresie swoich uczuć i czy jesteśmy przygotowani do odpowiedniego zakomunikowania ich innym osobom.
10. Zaproszenie do zaufania - Czy przez bycie konsekwentnym, wiernym samemu sobie i godnym zaufania, zachęcamy innych do tego, aby nam zaufali? Czy też jesteśmy osobami, które stale zmieniają zdanie tylko po to, by zyskać sympatię pozostałych? A może regularnie nie dotrzymujemy obietnic i mówimy rzeczy, których tak naprawdę nie myślimy?
11. Zarządzanie relacjami - Wszystkie wcześniej wymienione skale są linearne (im wyższy wynik, tym lepiej), skale oceny zarządzania relacjami są dwubiegunowe. Należy unikać któregokolwiek z krańców tych skal i powinno się znaleźć zrównoważony środek.
12. Zaufanie - Niezbyt dobrze jest całkowicie ufać wszystkim ludziom przez cały czas, ponieważ może to prowadzić do rozczarowań i pozwolić innym na wykorzystanie nas. Ale z drugiej strony, świat byłby bardzo samotnym i złym miejscem, gdyby każdy zawsze był podejrzliwy i nie ufał nikomu w żadnej sytuacji. Emocjonalnie inteligentne zaufanie znajduje się gdzieś pośrodku i polega na ostrożnym obdarzaniu ludzi zaufaniem i pamiętaniu o tym, że czasami warto zachować coś dla siebie, zanim inni zasłużą na nasze zaufanie.
13. Zrównoważony pogląd - Czy mamy tendencję do bycia pesymistą, koncentrującym się na tym, co jest złe i dostrzegającym problemy częściej niż ich rozwiązania. Na przykład mamy takie wymówki: dzisiaj jest zbyt gorąco; dla mnie jest zbyt zimno; nie lubię tej zupy; powinniśmy byli jechać na urlop do ciepłych krajów, zamiast nad polskie morze itp. Czy zawsze zakładamy, że wszystko będzie dobrze, nie podejmując żadnych działań niezbędnych do zapewnienia takiego dobrego wyniku? Czy wyznaczamy sobie nierealne cele, których regularnie nie osiągamy? Zrównoważony pogląd na świat polega na pozytywnym nastawieniu wobec wielu rzeczy oraz należy również realistycznie i obiektywnie oceniać prawdopodobieństwo odniesienia sukcesu i osiągnięcia zamierzonych wyników.
14. Wyrażanie i kontrolowanie emocji - Każdego dnia doświadczamy wielu różnych emocji, które mogą bardzo szybko ulegać zmianom, w jednej chwili możemy czuć się odprężeni i szczęśliwi, w następnej zaś możemy się rozzłościć, ponieważ ktoś na przykład wjechał nam w tył auta. Czy dusimy w sobie emocje przez cały dzień, uważając, że okazywanie ich jest nieodpowiednie lub niewłaściwe? Czy nie kontrolujemy swoich emocji w żaden sposób, pozwalając im na przejęcie kontroli nad naszym zachowaniem, jakkolwiek byłoby to niewłaściwe? Ekspresja i kontrola emocji polega na odpowiednim wyborze momentów, w których można swobodnie okazywać emocje oraz na świadomości tego, kiedy i w jaki sposób nie można ich okazywać.
15. Radzenie sobie w sytuacjach konfliktowych - Konflikt jest nieuniknionym elementem naszego życia. Codziennie wchodzimy z kimś w konflikt dotyczący zarówno rzeczy bardzo błahych, jak i rzeczy zdecydowanie ważniejszych. Czy regularnie unikamy konfliktów, czując się niezręcznie i uważamy, że wszelkie konflikty są złe? Czy wykorzystujemy poczucie humoru lub inną technikę uniku, aby zapobiegać bezpośredniej dyskusji na temat kwestii spornych? Czy postrzegamy konflikt jako bitwę, w której są zwycięzcy i przegrani, a my chcemy być zwycięzcą? Czy często krzyczymy, przerywamy innym i nie słuchamy ich, ponieważ za wszelką cenę chcemy, żeby było po naszemu? Obydwie krańcowości (pasywność i agresja) są nieskutecznymi sposobami zarządzania sytuacjami konfliktowymi. Zdrową równowagę pomiędzy tymi dwoma podejściami stanowi asertywność, obrona swoich pragnień i potrzeb przy jednoczesnej gotowości do wysłuchania, zrozumienia i pójścia na kompromis z innymi.
16. Współzależność - Czy w zbyt wielkim stopniu polegamy na innych i martwimy się tym, że samodzielnie nie odnieślibyśmy sukcesu? Czy swoją własną tożsamość zbyt mocno wiążemy z otaczającymi nas ludźmi, odnajdując fałszywe poczucie bezpieczeństwa w tym, że nasi przyjaciele odnoszą sukcesy lub mamy wspaniałego współmałżonka? Czy wierzymy w to, że jedynym sposobem na to, aby coś było dobrze zrobione, jest zrobienie tego samemu? Czy uważamy, że współpraca z innymi powstrzymuje nas i dużo lepiej radzimy sobie z wykonywaniem zadań samodzielnie? Współzależność polega na zdrowym zastawieniu do współpracy z innymi ludźmi. Uznając to, że samodzielnie możemy odnieść sukces, powinniśmy również szczerze wierzyć w to, że współpraca z innymi pozwoli na większą produktywność.
Uwaga na temat nauki refleksyjnej - Chociaż nauka refleksyjna nie stanowi części składowej IE, jest ona elementem niezbędnym do rozwinięcia swojej IE. Nauka refleksyjna jest nawykiem spoglądania wstecz na swoje doświadczenia i zastanawiania się nad tym, co wówczas myśleliśmy, czuliśmy i jak zachowywaliśmy się my, a jak robili to inni. W nauce refleksyjnej ważne jest to, aby nie oceniać siebie ani innych na podstawie uczuć lub nastawień, które mamy w danej chwili. Zamiast tego należy skupić się na tym, jakie zachowania powinno się zmienić, kiedy podobna sytuacja wydarzy się w przyszłości. IE może być zmieniana w kategoriach czterech podstawowych elementów modelu KASH [Knowlege/Wiedza - czytanie w świadomości innych, zrozumienie, czym ona jest i poznawanie sposobów jej rozwoju; Attitudes/Nastawienia - zrozumienie i próba zmiany negatywnych nastawień, które mamy w związku ze świadomością innych, np. on mnie nie słucha, więc dlaczego ja miałbym słuchać jego; Skills/Umiejętności - wykorzystywanie w praktyce zdobytej wiedzy na temat aktywnego słuchania tego, co inni mają do powiedzenia oraz zauważania wysyłanych przez nich wiadomości niewerbalnych; Habits/Nawyki - stopniowe zmienianie sposobu, w jaki zachowujemy się podczas rozmowy z innymi, zwracanie większej uwagi na to, co mówią, rzadsze im przerywanie i zadawanie większej ilości otwartych pytań tak, aby lepiej ich zrozumieć]. Aby osiągnąć prawdziwe i trwałe zmiany, zazwyczaj zmianie muszą ulec nastawienia i nawyki, zachowania związane z tymi nastawieniami; Praca nad rozwojem IE wpłynie na wszystkie obszary naszego życia, zarówno w życiu zawodowym, jak i w relacjach z rodziną i przyjaciółmi.
Bibliografia
Gallwey W.T. (2015). Wewnętrzna gra: Tenis. Trening mentalny w sporcie i życiu, Łódź: Wydawnictwo Galaktyka.
Gardner H. (2002). Inteligencje wielorakie - teoria w praktyce, Poznań: Wydawnictwo Media Rodzina.
Neale S., Spencer-Arnell L., Wilson L. (2010), Coaching inteligencji emocjonalnej, Warszawa: Wydawnictwo: Oficyna a Wolters Kluwer business.
Kod QR do tego wpisu
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz