Kluczowym celem w coachingu jest rozwój jednostki, a inteligencja emocjonalna jako jeden z czynników wydatnie pomaga w tym procesie. Poszukiwanie źródeł sukcesu w życiu nie kończy się na obliczeniu w teście ilorazu inteligencji. Aby efektywnie wykorzystywać swoje zasoby intelektualne, niezbędne jest zaangażowanie, umiejętność pokonywania barier, współpracy z innymi ludźmi, prawidłowe odczytywanie własnych i cudzych emocji oraz poprawne ich wyrażanie. Najlepiej uświadamiamy sobie nasze emocje, gdy nie potrafimy nad nimi zapanować, gdy zakłócają nasze działanie i przeszkadzają w realizacji naszych planów. Jednak emocje towarzyszą nam nieustannie, są nieodłączną częścią naszej osobowości. Emocje to procesy wartościowania wszelkich doświadczeń, mają wpływ na nasze zachowanie, myślenie i podejmowane decyzje. Emocjonalne funkcjonowanie człowieka stanowi tło dla inteligencji emocjonalnej.
Inteligencja emocjonalna opisuje zakres, w jakim jednostka jest w stanie postępować zgodnie ze swoimi wartościami w obecności trudnych emocji i nasyconych emocjami myśli. Termin inteligencja używamy w odniesieniu do skutecznych zachowań, a skuteczność definiujemy w kategoriach indywidualnych. Daną osobę uważa się za skuteczną, jeżeli realizuje ona swoje wartości. Wartości są jak założenia, należy się na jakieś zdecydować, często nie da się ich racjonalnie wytłumaczyć czy dowieść. Kiedy wartości są już wybrane, zaczynają one kierować funkcjonalno-kontekstualnymi działaniami. Wsparcie ze strony inteligencji emocjonalnej uważa się za korzystne, jeśli pomaga ludziom osiągać ważne dla nich cele, nawet gdy znajdują się w stanie przygnębienia, gniewu, zmęczenia lub przeżywają inne intensywne uczucia.
Na inteligencję emocjonalną składa się pięć podstawowych kompetencji emocjonalnych i społecznych:
- Samoświadomość: wiedza o tym, co odczuwamy w danej chwili, oraz wykorzystanie tych uczuć dla kierowania naszym procesem decyzyjnym; realistyczna ocena naszych zdolności i dobrze uzasadniona wiara w swoje możliwości.
- Samoregulacja: panowanie nad emocjami, aby zamiast utrudniać nam wykonanie bieżącego zadania, ułatwiały to; sumienność i umiejętność odłożenia nagrody na później, po to, by zająć osiągnięciem wyznaczonego celu; szybkie dochodzenie do siebie po kłopotach emocjonalnych.
- Motywacja: kierowanie się swoimi największymi preferencjami w wyznaczaniu celów i dążeniu do nich, przejmowaniu inicjatywy i staraniach doskonalenia się oraz w nieustawaniu w wysiłkach mimo niepowodzeń, porażek i zawodów.
- Empatia: wyczuwanie uczuć innych osób, umiejętność spojrzenia na sytuację z ich punktu widzenia, tworzenie i podtrzymywanie więzi porozumienia z nimi.
- Umiejętności społeczne: dobre panowanie nad emocjami w kontaktach z innymi i dokładne rozpoznawanie sytuacji społecznych oraz sieci powiązań, bezkolizyjne utrzymywanie kontaktów z innymi oraz wykorzystywanie tych umiejętności dla przewodzenia, negocjowania i łagodzenia sporów, współpracy i pracy zespołowej.
W kontekście inteligencji emocjonalnej, na podstawie literatury, emocje są definiowane jako zorganizowana odpowiedź powstająca na skrzyżowaniu różnych podsystemów psychicznych (poznawczych, motywacyjnych), doświadczenia i fizjologii. Emocje pojawiają się w reakcji na wewnętrzne lub zewnętrzne zdarzenia i określają jego pozytywne lub negatywne odczucie dla człowieka, mogące prowadzić do przemian osobistych i społecznych. Bodźcami powodującymi poszczególne emocje mogą być indywidualne doświadczenia człowieka, związane z jego wartościami, przekonaniami czy dążeniem do osiągnięcia założonych celów.
Jednym ze składników inteligencji emocjonalnej jest regulowanie emocji, który zakłada pojawianie się emocji w sposób nieuporządkowany a podstawowym mechanizmem, decydującym o pojawieniu się emocji i reakcji emocjonalnych jest wrażliwość układu nerwowego lub tendencja do intensywnego reagowania na bodźce. Inteligencja emocjonalna to ten element, który będzie decydował między innymi o zdolności przyswojenia i wykorzystania odpowiednich technik regulacji emocji.
Pierwszym narzędziem w opanowaniu emocji są normy i nakazy moralne. W sytuacji kiedy są one niewystarczające z pomocą przychodzi mądrość. Sednem mądrości jest krytyczny stosunek do siebie, świadomość własnych ograniczeń, niedoskonałości, niewiedzy oraz umiejętność korzystania z dorobku poprzednich pokoleń. Mądrość nie jest tożsama z inteligencją, jest sposobem wykorzystania potencjału zawartego w inteligencji, toleruje wieloznaczność, stara się poznać przyczyny i przewidywać skutki. W mądrości zawiera się też umiejętność panowania nad własnymi emocjami oraz wiedza na temat reguł rządzących relacjami społecznymi i w tym wymiarze mądrość zbliża się do inteligencji emocjonalnej, która sprzyja mądrości. Dzięki czemu człowiek nie tylko panuje nad swoimi emocjami, ale je rozumie, kształtuje i znajduje w nich pomoc w zachowywaniu się dostosowanym do przyjętych wartości i zmian ludzkich nastrojów.
Bibliografia
Goleman D. (1999), Inteligencja emocjonalna w praktyce, Poznań: Wydawnictwo: Media Rodzina.
Śmieja M., Orzechowski J. (2008), Inteligencja emocjonalna, fakty, mity, kontrowersje, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA.
Taracha M. (2010), Inteligencja emocjonalna a wykorzystanie potencjału intelektualnego, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Kod QR do tego wpisu
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz